W 1983 ukończył studia na Uniwersytecie Wrocławskim i uzyskał tytuł magistra filozofii, a w 1985 – magistra kulturoznawstwa.
W czasie studiów był przewodniczącym Niezależnego Związku Studentów Uniwersytetu Wrocławskiego. Po 1989 kierował Ośrodkiem Badań Społecznych RKW „Solidarność” Dolny Śląsk. Przewodniczył Krajowej Konferencji Komitetów Obywatelskich
Ponad rok pracował w Lokomotywowni Wrocław-Brochów na stanowisku młodszego maszynisty, następnie został adiunktem Polskich Kolei Państwowych. W latach 1978-79 pracował w Państwowych Zakładach Zbożowo-Młynarskich we Wrocławiu. W 1985 podjął pracę naukową: w Akademii Ekonomicznej, Katedrze Socjologii i Polityki Społecznej, a następnie w Instytucie Kulturoznawstwa i Instytucie Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
W latach 1990-2001 był prezydentem Wrocławia.
Od 2007 do 2014 był ministrem kultury i dziedzictwa narodowego.
Honorowy Obywatel Wrocławia. Doktor honoris causa Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu. Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi RP, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Wielokrotnie honorowany w państwach UE, m.in. Komandorią Legii Honorowej Francji, Komandorią z Gwiazdą (Norwegia), Wielkich Order Zasługi (Portugalia), Komandorią Orderu Św. Karola (Monako), Krzyżem Wielkim (Holandia) a także m.in. Orderem Wschodzącego Słońca – Złota i Srebrna Gwiazda przez Cesarza Japonii.
W Senacie X kadencji jest:
– członkiem Komisji Nauki, Edukacji i Sportu,
– członkiem Komisji Obrony Narodowej.
Należy do Platformy Obywatelskiej.